Nörogelişimsel bir bozukluk olan otizm spektrum bozuklu hakkında doğru malum yanlışları ve hastalığın emarelerini, Sıhhat Yazarı Dr. Gülsüm Kartal Ensonhaber.com’a söyledi.
Otizm spektrum bozukluğuna her 80-100 doğumda bir rastlanıyor.
Erken tanı, hastalığın erken tedavisinde ve uygun eğitim yolunun izlenmesinde büyük ehemmiyet taşıyor.
Bu sebeple ebeveynlerin, çocuklarını iyi takip etmeleri, emareleri iyi gözlemlemesi gerekiyor.
Böylelikle otizm spektrum bozukluğu olan evlatların, hayatlarını minimum hasarla sürdürmeleri de mümkün oluyor…
Erken gelişim döneminde emare veren nörogelişimsel bir bozukluk olan otizm spektrum bozukluğu, toplumsal ve davranışsal olarak anormallikle, motor ve konuşma bozuklukları ile karakterize bir hastalıklar bütünüdür.
Otizm spektrum bozukluğu denmesinin bir sebebi de klinik tablonun her çocukta oldukca farklılık göstermesidir.
“Adam çocuklarda görülme sıklığı kız evlatlarından 4 kat daha çok”
Hastalık hakkın data veren Ensonhaber Sıhhat Yazarı Dr. Gülsüm Kartal, “Bu spektrum oldukca ağır hastalık tablolarından kafi eğitimle yaşamını düzgüsel sürdüren düzgüsel ufaklıklara geniş bir yelpazede uzanır. Adam çocuklarında görülme sıklığı kız evlatlarından 4 kat fazladır. Ebeveynlerin 40 yaşından büyük olması, bebeğin prematüre doğması otizm için risk faktörlerindendir.” dedi.
Doğru malum hatalar
Dr. Kartal, otizm spektrum bozukluğunda doğru malum hatalar hakkında ise şu ifadeleri kullandı:
“Aşılar otizme niçin olmaz. Otizm de genetik doğrusu kalıtım oldukca önemlidir ve vakaların yüzde 40’ının kalıtsal olduğu görülmüştür. İkincisi otizm tanısı alan çocuklar daima akıllı olmaz. Genel anlamda yüzde 40 ı düzgüsel zeka seviyesindedir, nadiren yüksek IQ düzeyi görülür. Geri kalan yüzde 60 da ise zeka geriliği mevcuttur.
Otizm tedavisinde tavsiye edilen çeşitli rejimlerinde tıbbı açıdan bir fark yarattığı görülmemiştir. Otizm tanılı çocuklar hastalık gereği bir mevzuda takıntılı olup o mevzuda şaşırtıcı gelişme gösterseler de öğrenme, dil ve öteki alanlarda muhakkak gözle görülür gelişme geriliği vardır. Doğrusu 3-4 yaşındaki evladınız bilgisayarı açıp istediği oyunu oynuyorsa bu bir zeka emaresi sayılmaz.”
Hangi emareler önemlidir?
Hangi belirtilerin yönlendirici olabileceği hakkında ise Dr. Kartal, şu açıklamalarda bulunmuş oldu:
“Ilk olarak konuşma oldukca önemlidir. Çocuğunuzun 6-9 ayda agulama denilen sesleri çıkarması, 1 yaşlarında minimum bir tane anlamlı kelime kulanması (baba, mama şeklinde), 2 yaşlarında ise 2 kelimeden oluşan anlamlı cümle kurması gerekir. (baba git, mama ver şeklinde) Konuşma geriliği birçok nedenle olabileceği şeklinde otizm için de uyarıcı bir emaredir.
Çocuğunuzun adına tepki vermemesi; averaj 1 yaş civarı çocuklar adlarına tepki verirler ve seslenince bakarlar. Çocuğum sanki beni duymuyor diye düşünen anne babalar genel anlamda ilk olarak kulak muayenesine giderler. Sadece oldukca azı duymama nedenlidir ve otizm için mühim bir bulgu olabilir.
Evlatların oyuncaklarla olan ilişkisine de dikkat etmek gerekir. Otizimli çocuklar oyuncakları amacına bakılırsa kullanmayabilirler. Mesela; oyuncak arabayı ters çevirip, saatlerce tekerini döndürebilirler ya da pelüş yada oyuncak bebeklerle oyun kuramazlar, bir çok çocuğun yapmış olduğu şeklinde canlıymış şeklinde oynamazlar.
“Otizimli bir çocuk rutinlerini oldukca sever”
Öğrenme geriliği ve güçlüğü bir çok otizimli çocukta görülür. Sosyalleşme azlığı, göz temasının asla olmaması ya da oldukca azca olması dikkat çekici olabilir. Otizimli bir çocuk rutinlerini oldukca sever ve her şeyi daima aynı şekilde yapmak ister, bu rutinden uzaklaştığı vakit hiddet nöbetlerine tutulabilir.
Otizimli çocuklar hareket eden nesneleri ve oyuncakları severler. Otomatik kapılardan dönen tekerlerden gözlerini alamayabilirler. En oldukca dikkat çeken özelliklerinden biri de tekrarlayıcı hareketler yapmalarıdır. Mesela ellerini sallamaları tipiktir.
“Gövde dilini asla anlayamayabilirler”
Genel anlamda otizmli çocuklar sözel ya da sözel olmayan iletişimde geridirler. Toplumsal davranış kalıplarını anlayamaz, bunlara uygun davranamazlar.
Mesela gövde dilini asla anlayamayabilirler. Karşılarındaki kişinin duygularını anlayıp iletişimin oldukca mühim bir parçası olan empatiyi kuramazlar. Bu bahsettiğimiz bulguların hiçbiri kati otizm tanısını koydurmaz. Yalnızca kuşkulandığınız durumlarda muhakkak çocuk doktorundan ve çocuk psikiyatristinden yardım almanız için bir uyarı olabilir. Birçok bulgu olmasına karşın evladınız otizimli olmayabilir yada bulgular oldukca silik olduğundan otizm tanısı atlanabilir.
Ekran süresi uzarsa, otizm benzeri emareler görülebilir
Kim bilir bugünlerde anne babalar olarak yaptığımız en büyük hata, çocuklarımızı ekran karşısında uzun süre tutmak ve tek taraflı olan bu durumun bir yazışma olmadığını bilmemektir. Meydana getirilen çalışmalarda, ekran karşısında oldukca uzun süre kalan ve insanlardan yeterince uyarı almayan evlatların otizm benzeri emareler gösterebileceği anlaşılmıştır. Azca uyarı alan çocukta da toplumsal ve bilişsel gelişim geriliği görülebilmektedir. Bunlara dikkat etmek gerekir.”
